Wątroba to bez wątpienia jeden z najważniejszych narządów w naszym organizmie. Jest częścią układu pokarmowego o wielu różnorodnych funkcjach, odpowiadających za syntezę, metabolizm i magazynowanie. Jeśli by wypisać szczegółowo wszystkie jej właściwości, to z pewnością nie zmieściłyby się one na jednej kartce zeszytu. Niestety, wątroba narażona jest też na szereg zagrożeń, dlatego należy szczególnie o nią dbać. A z tym bywają problemy. Najczęstszy powód? Przede wszystkim brak wiedzy.
Wielu Polaków nie zdaje sobie nawet sprawy za jak ważne funkcje w ludzkim organizmie odpowiada wątroba. Potwierdzają to badania przeprowadzone wiosną zeszłego roku przez GFK Polonia, których wynikiem była publikacja raportu „Polacy a ich wątroba”. Według autorów raportu, z reguły wiemy, gdzie umiejscowiona jest wątroba, jednak na tym powszechna wiedza niestety się kończy. Już dużo gorzej jest w przypadku wskazania na podstawowe zadania wątroby, nękające ją choroby czy właściwości tego organu, nie mówiąc o takich rzeczach, jak budowa czy unaczynienie. Prawda, nie każdy musi być specjalistą od anatomii człowieka, jednak bez świadomości znaczenia wątroby nie będziemy też w stanie prawidłowo o nią zadbać.
W związku z tym każda próba podniesienia poziomu wiedzy na temat wątroby i jej funkcji powinna spotkać się z gorącym poparciem. Tak jak kampania edukacyjna „Szczęśliwa wątroba, szczęśliwy Ty”, zorganizowana przez firmę Sanofi w pierwszej połowie 2017 roku, której patronami zostały Fundacja Gwiazda Nadziei (organizacja pozarządowa pomagająca osobom z chorymi wątrobami) oraz Koalicja Hepatologiczna. Niech niniejszy tekst będzie taką maleńką cegiełką w szerzeniu wiedzy o roli wątroby.
Jak działa wątroba?
Przede wszystkim odpowiedzmy sobie na pytanie: co czyni z wątroby narząd o tak istotnym znaczeniu? Przypomnijmy, że jest to największy z organów, który waży około 2 kilogramów i dzieli się na dwa płaty. Już przez to można wywnioskować, że z racji swojej wielkości i wagi musi spełniać kluczowe zadania – i rzeczywiście tak jest. Jak pisze Anna Jarosz w miesięczniku „Zdrowie”: „Głównym zadaniem wątroby jest pochłanianie i neutralizowanie różnych trucizn, które nasz organizm wytwarza lub których mu dostarczamy. Gdybyśmy nie mieli wątroby, inne organy, np. trzustka, nerki, musiałyby pracować bez przerwy. Ona jest również jedynym w swoim rodzaju magazynem krwi. Podczas krwotoku czy poważnego wypadku wątroba szybko przesyła ją do krwiobiegu i ratuje życie”.
Autorka obrazowo porównuje wątrobę do „nowoczesnego zakładu chemicznego”, swego rodzaju oczyszczalni, która odtruwa nasz organizm. Jednak prócz tego spełnia ona szereg innych, również trudnych do przecenienia funkcji, między innymi magazynuje żelazo i niektóre witaminy, które są uwalnianie w momentach, kiedy organizm ich potrzebuje, wytwarza heparynę, zapobiegającą krzepnięciu krwi w naczyniach krwionośnych, a także bierze udział w termoregulacji (krew wypływająca z wątroby jest cieplejsza o ok. 1 stopnień Celsjusza).
Choroby wątroby i ich objawy
We wspomnianym raporcie „Polacy a ich wątroba” zapytano ankietowanych o czynniki, które sprzyjają chorobom wątroby. Ogromna większość wskazała na alkohol, w dalszej kolejności umiejscawiając otyłość, nieprawidłową dietę, palenie papierosów, długotrwałe stosowanie dużej ilości leków, wysoki cholesterol, cukrzycę czy długotrwały stres. Jak podkreślają autorzy raportu: „Niewielu respondentów upatruje zagrożenia dla wątroby w nieodpowiedniej higienie rąk, zabiegach kosmetycznych czy stomatologicznych a także w ryzykownych zachowaniach seksualnych”.
Choroby wątroby możemy podzielić na choroby miąższu wątroby (wirusowe zapalenie wątroby różnych typów, marskość wątroby, guz wątroby, niealkoholowe lub alkoholowe stłuszczenie wątroby czy polekowe uszkodzenie wątroby), choroby naczyń wątroby (zakrzepica żyły wrotnej czy zakrzepica żył wątrobowych, znana pod nazwą zespołu Budd-Chiari) czy choroby wewnątrzwątrobowych przewodów żółciowych (na przykład nowotwory dróg żółciowych).
Jakie są najczęstsze objawy choroby wątroby? Przede wszystkim jest to ból brzucha z prawej strony pod żebrami, a ponadto zmęczenie, apatia, senność, nudności, wstręt do jedzenia, zaburzenia koncentracji, wzdęcia i wymioty. Dobrze w takich wypadkach skontaktować się z lekarzem w celu postawienia diagnozy i rozpoczęcia leczenia. Wcześniej warto jednak dokształcić się samemu: http://www.essentiale.pl/najczestsze-choroby-watroby
Dieta wątrobowa – co można, czego nie wolno?
Elżbieta Lange, ekspert w dziedzinie zdrowego stylu życia, która zaangażowała się w przywołaną we wstępie kampanię, podkreśla: „Odpowiedni sposób żywienia ma ogromne znaczenie dla całego organizmu. Aby zadbać o wątrobę oraz uniknąć wielu nieprzyjemnych schorzeń tego narządu, należy w pierwszej kolejności wprowadzić prawidłowe nawyki żywieniowe. Istnieje wiele produktów, które warto wdrożyć do codziennej diety, aby wspomóc pracę wątroby i choć trochę o nią zadbać, tak jak ona dba o nas”.
Jak wygląda taka dieta wątrobowa? Co można, a czego nie należy jeść w takich przypadkach? Podstawowe informacje odnośnie do regularności posiłków, wyboru produktów, a także roli błonnika (niekoniecznie pozytywnej w przypadku chorej wątroby) znajdziemy na stronie http://essentiale.pl/dieta-watrobowa. Czytamy tam między innymi: „Dieta stosowana w chorobach wątroby, czyli dieta wątrobowa, ma głównie na celu dostarczenie do organizmu wszystkich składników odżywczych niezbędnych do regeneracji komórek wątroby i wyrównania występujących niedoborów. Dlatego powinna być lekkostrawna z ograniczeniem tłuszczu – wówczas organizm, a szczególnie wątroba, za bardzo się nie napracuje podczas trawienia, a otrzyma wszystko, co jest potrzebne”. Jeśli nie mamy pomysłu na gotowe dania, zawsze można poszukać czegoś w sieci: jogurt z kiełkami pszenicy na śniadanie, duszony filet z kurczaka na obiad i bakłażan faszerowany mięsem to tylko jedna z propozycji.
Wspomaganie pracy wątroby
Wystarczy znać nieco grecką mitologię, by wiedzieć o zjawisku regeneracji wątroby. To dlatego Prometeusz, przykuty przez Zeusa do skał Kaukazu, codziennie cierpiał katusze, kiedy każdego ranka zjawiał się sęp, aby wyjeść mu regenerującą się przez noc wątrobę. Rzeczywiście, organ ten odznacza się niezwykłymi cechami samoodnowy – choć może nie tak niezwykłymi, jak w mitologii, bowiem proces regeneracji hepatocytów, czyli komórek wątroby, jest dość powolny. W jaki sposób można go wspomóc?
Przede wszystkim unikając czynników, które szkodzą wątrobie i mogą doprowadzić do jej poważnych chorób. Wspomnieliśmy też już o odpowiedniej diecie. Po konsultacji z lekarzem można wspomóc wątrobę poprzez odpowiednie leki, które zawierając niezbędne do prawidłowego funkcjonowania wątroby fosfolipidy – a o tych można więcej poczytać na stronie http://essentiale.pl/regeneracja-watroby.
Pamiętać należy, że im więcej o wątrobie wiemy, tym skuteczniej możemy ją chronić. Czytajmy więc o niej jak najwięcej i interesujmy się jej stanem.
Uwaga! Powyższa porada jest jedynie sugestią i nie może zastąpić wizyty u specjalisty. Pamiętaj, że w przypadku problemów ze zdrowiem należy bezwzględnie skonsultować się z lekarzem!
Staram się nie jeść tłustych potraw, większość przyrządzam na parze lub w piekarniku. Alkohol to u mnie naprawdę rzadkość, więc chociaż w ten sposób staram się dbać o moją wątrobę 😉
Całkiem sporo robisz 🙂
Moja wątroba jest oczkiem w głowie, muszę na nią bardzo uważać, a to dlatego, że 7 lat temu przeszłam wzw c, leczenie na cito interferonem i prawie dokonaną marskość. Od tamtego czasu mam bzika na punkcie składu pożywienia, ale to moja wątroba i moje cierpienie. Pozdrawiam serdecznie 🙂
O widzisz. Dorotko, dobrze, że przestrzegasz swoim komentarzem :*
Wiele osób bagatelizuje ten temat – zaczyna myśleć dopiero wówczas kiedy pojawiają się dolegliwości a wtedy moze być za późno ;/
No tak, wątroba potrafi się zregenerować, ale…cudów nie ma i trzeba o nią dbać!
pozdrawiam serdecznie znad filiżanki kawy:)
Tak, jak o wszystko 😉 Niestety często budzimy się za późno i już trzeba włączyć leczenie.
Dopiero choroba dziadka mi to uświadomiła,niestety :/
🙁
Oj, doskonale wiem, co znaczy zdrowa wątroba, bo czasem miewam z nią problemy.
Oj tak, o wątrobę warto dbać, bo choć potrafi się regenerować, to jeśli nie funkcjonuje tak jak trzeba, cały organizm na tym cierpi.
Nie sądzę, że tłuste potrawy powodują choroby wątroby. Nie zapominajmy, że odkładanie tkanki tłuszczowej nie jest spowodowane jedynie jedzeniem tłuszczów. Praktycznie każdy składnik diety oprócz błonnika jeśli jedzony w nadmiarze zostaje w wątrobie przekształcony na tłuszcz. Np, fruktoza, która występuje w owocach, a najwięcej w suszonych owocach od razu wędruje do wątroby i tam ulega przemianie w tłuszcz. Mało tego może spowodować marskość wątroby (Non Alcoholic Fatty Liver Disease) podobnie jak alkohol.
Nie narzekam na swoją wątrobę, ale warto za w czasu o niej pomyśleć. Wolę zapobiegać niż leczyć 🙂
Otóż to 🙂
Ja ostatnio mocno zmieniłam dietę i widzę, że bardzo służy mojemu organizmowi!
Warto dbać o wątrobę, ja staram się unikac tlustych potraw 🙂
Nie mam problemów w tym organem, ale nie ukrywam ,ze trochę się martwię, ponieważ od lat zażywam leki, które mogą osłabić moją wątrobę. Póki co, raz w roku robię próby wątrobowe i jak na razie wszystko jest w normie 🙂
Wierle osób macha ręką i mówi, że przecież wątroba się zregeneruje, tak do któregoś momentu na pewno, ale ne do końca życia i kiedy będzie się ją wiecznie atakowało. Oczywiście ja swoją teżniekiedy źle traktuję ale potem jej to wynagradzam 😉
Ja mam ogólnie problem z żołądkiem co za tym idzie pilnuje i wątroby. Nie umiem lekceważyć problemu
Widze ze nie jestem sama jako kobieta. Wydawało sie w sumie ze problemy z watroba to przypadłość głównie męska… Watroba daje popalic. Juz nawet ograniczyłam najtłustsze rzeczy – w sumie skupiam sie na tych delikatnych daniach, ale raczej bez wizyty u lekarza sie wreszcie nie obejdzie, bo poprawy nie ma. Wiec to moze nie jest watroba. Juz sama wariuje. Porobie badania – teraz akurat i tak jest czas na profilaktyczne. A poki jeszcze mozna w ramach bonu zdrowa jesień to zrobie kompleksowe. Nigdy tak naprawde sie nie ma pewnosci co sie dzieje