Skąd się bierze niska samoocena i jak z nią walczyć?

Odpowiada za kłopoty sercowe, trudności w kontaktach z rodzicami i przyjaciółmi, niepowodzenia w pracy, wielokrotne odmowy podwyżki a nawet niską pensję. Niska samoocena ma ogromny wpływ na nasze życie. Skąd się bierze? Jak się objawia i jak z nią walczyć?

Niska samoocena. To widać od razu

Brak kontaktu wzrokowego, skulone ramiona, niezdecydowany wyraz twarzy, cichy głos, jąkanie się, unikanie konfrontacji, problem z publicznymi występami, poczucie winy, ciągłe wyrzuty sumienia. Chowanie się przed ludźmi, opieranie się o ścianę, siadanie z boku, z dala od innych. Przepraszanie za nic, na wyrost, na wszelki wypadek, ciągłe analizowanie sytuacji, zadręczanie się, myślenie co by było gdyby...Poczucie bycia wybrakowaną, gorszą, wadliwą. Obawa przed tym, że koś nas pozna bliżej i odkryje nasze największe wady. Paraliżujący strach przed zmianami, podejmowaniem ryzyka. Niska samoocena ma wiele twarzy.

Po czym poznać osobę z niską samooceną?

Widać ją zarówno zewnętrznie, po postawie, wyrazie twarzy, gestach, mowie ciała, jak również ujawnia się wewnętrznie.

Niska samoocena objawia się nadmiernym krytycyzmem w stosunku do siebie. Jeśli Twój wewnętrzny krytyk często i głośni przemawia i jest szalenie przekonujący, problem jest spory. Jeśli porażki zawsze tłumaczysz sobie własną niekompetencją, nie dostrzegając wpływu czynników zewnętrznych, na które nie masz wpływu, niska samoocena może skutecznie blokować Cię przed działaniem, pogłębiając Twoją wiarę, że do niczego się nie nadajesz.

Kolejnym sygnałem ostrzegawczym jest niezdecydowanie, ciągłe analizowanie sytuacji i ogromny strach przed podjęciem decyzji. Osoba z niskim poczuciem własnej wartości jest zestresowana wizją porażki, dlatego tkwi w miejscu, by poprzez podjęcie jakiekolwiek decyzji nie pogorszyć swojego położenia.

Cechy wskazujące na niską samoocenę

Inny objaw to nadwrażliwość na krytykę. Osoba z niskim poczuciem własnej wartości nie lubi sytuacji, kiedy jest oceniana, każdą uwagę traktuje bardzo osobiście. Nie umie przyjmować konstruktywnej krytyki, bo ta pogłębia jej poczucie o swojej beznadziejności. Cechą charakterystyczną jest to, że wcale nie musi być oceniana, a tak właśnie będzie się czuła.

Ponadto osoba z niską samooceną ma ciągłe poczucie winy, zadręcza się i ma negatywne nastawienie do wszystkiego naokoło. Jest również poczucie wstydu, noszone głęboko w sercu, prowadzące do braku wiary w siebie, unikania kontaktów z innymi osobami.

Inny sygnał znaczący to samoobwinianie. Uważanie, że ma się większy wpływ na pewne aspekty niż ma się w rzeczywistości.

Osoby z niską samooceną porównują się z innymi. I te zabiegi prowadzą ich do wniosku, że są jeszcze gorsze niż myślały. Ewentualne cechy zdarzenia, które mogłyby potwierdzić ich dobrą pozycję, być dowodem sukcesu życiowego tłumaczą przypadkiem, nie widzą w nich swojego udziału i sprawczości.

Cechą charakterystyczną jest również perfekcjonizm, czyli dążenie do czegoś, co nie jest możliwe, by wszystko było bez skazy. Osoba z niskim poczuciem wartości żyje w przekonaniu, że będzie dobrze dopiero wtedy, kiedy nie będzie popełniała błędów, kiedy każda inicjatywa skończy się sukcesem. Wszystkie potknięcia, drobne porażki przeżywa nadmiernie i długo się nimi zadręcza.

Niska samoocena jest toksyczna dla związku. To główna przyczyna chorobliwej zazdrości, utrudnia komunikację i budowanie dojrzałej relacji. Wpływa bowiem na to, jak postrzegamy świat. Niestety nie ułatwia podtrzymywaniu przyjaźni. Jej efektem jest poczucie osamotnienia, beznadziei i braku kompetencji, co niestety jeszcze bardziej pogłębia niską samoocenę.

Niska samoocena utrudnia życie. Sprawia, że nie podejmujemy się wielu aktywności, nawet nie próbujemy, już na wstępie skazując się na porażkę. Jeśli nie wierzymy w siebie, zadowalamy się byle czym, nie dążymy po więcej, nie zmieniamy swojej beznadziejnej sytuacji, pozwalamy innym na złe traktowanie i tkwienie w złych, toksycznych relacjach.

Przeczytaj, jak być pewnym siebie.

Skąd się bierze niska samoocena?

Niska samoocena to wynik błędów wychowawczych, niedoskonałego systemu edukacji, a także pewnych schematów myślenia, postrzegania świata i siebie, np. tendencji do karania się.

Dużo zależy bowiem od tego, jak postrzegamy świat. Osoby z niską samooceną porażki uznają za wynik własnej niekompetencji, a sukcesy jako fart, uśmiech losu. Innymi słowy wierzą, że nie są na tyle wartościowe, żeby odnieść sukces, a każdą porażkę odbierają jako potwierdzenie swojej bylejakości.

Osoby ze zdrową samooceną patrzą inaczej – porażka to pretekst do nauki tego, co następny raz warto zrobić lepiej, a sukces to wynik osobistych starań i cech charakteru.

Osoby z niską samooceną zamiast każdą uwagę zwrotną ze świata, nawet w formie krytyki, odbierać jako informację dotyczącą swojego zachowania, traktują jako coś dotyczącego ich samych, ich rdzenia osobowości. Dlatego każda krytyka ich niszczy.

Jak walczyć z niską samooceną?

Niestety praca nad niską samooceną nie jest prosta. Wymaga czasu, uważności i nierzadko wsparcia osoby z zewnątrz.

Podstawa to uświadomienie sobie istnienia problemu. Następnie kluczowe jest zrozumienie pojawiających się emocji, nazwanie ich, pozwolenie na ich odczuwanie oraz zniknięcie. Każdego dnia warto rozpoczynać dzień od spojrzenia w lustro i powiedzenie sobie, że jesteś najważniejszą osobą na świecie. Początkowo nie będziesz w to wierzyć, ale jeśli wejdzie Ci to w nawyk, szybko zobaczysz efekty.

Codziennie należy również znaleźć czas na przyjemności. Potraktuj to jako priorytet, a nie jak fanaberię, na którą możesz sobie pozwolić tylko wtedy, kiedy znajdziesz czas (czytaj prawie nigdy).

Zastanów się, kiedy, w jakich sytuacjach myślisz o sobie źle. Być może w Twoim otoczeniu znajduje się osoba, która odbiera Ci pewność siebie. Prześwietl otoczenie w poszukiwaniu wampirów energetycznych i dowiedz się, jak z nimi postępować.

Naucz się asertywności. Nie bój się mówić “nie”. Znajdź nową pasję, zapisz się na kurs, naucz się czegoś nowego. Każdego dnia stawiaj kolejny mały krok, by się rozwijać.

Otaczaj się osobami, które są optymistami, mają otwarte horyzonty i apetyt na życie. Przeczytaj dobrą książkę o samorozwoju, spotkaj się z psychologiem.

Istnieje mnóstwo sposobów, jak podnieść poczucie własnej wartości. Nie rezygnuj, jeśli nie widzisz zadowalających efektów. Szukaj dalej! To bardzo ważne, by zbudować zdrowy obraz samej siebie.